BLOG EXTRA | Maak buiten je thuis!

50 x de Basiscursus!


50x een Basiscursus.
Als er al 52 weken in een jaar zitten…bijna een jaar lang een Basiscursussen achter elkaar! Dat is toch wel even een moment om bij stil te staan. Eerst maar eens een terugblik.

IMG_6405

Soms zijn er deelnemers, zoals hier Ad, jarig tijdens de week. Dat vieren we! Maar eerst een kaars aansteken met de firesteel graag.

1997
Het jaar waarin ik met EXTRA ben begonnen. In maart van dat jaar komt de 1e deelnemer. In mei volgt het eerste weekend. Daar zaten zo’n beetje alle onderwerpen ingepropt die nu in een week zitten! Vuurboog, shelter, knopen, basiskamp, broodbakken, sporen, observatie, wapens, plantenwandeling, nachtlijnen uitzetten, kip slachten, tondel, wild kijken, koken, water zuiveren… Het kon blijkbaar allemaal van die vrijdagvond t/m zondagmiddag!
In dat jaar volg ik bij Ray Mears zijn Foundation Course, de Basiscursus. Helemaal geweldig. De hele week regen, maar heel veel geleerd. De opzet week neem ik in grote lijnen over als ik mijn eigen Basiscursus ga opzetten: lessen, instructie, zelf doen, opdrachten, uitproberen.

P1120734

De mannen van het eerste uur.

1999
De eerste Basiscursus staat gepland van 1 t/m 8 mei. In totaal komen er 5 aanmeldingen binnen. Letterlijk binnen: met de post, in de tijd ver voor de handige e-mails. De deelnemers (Daan, Bill, Ger, Tino en Peter, mijn proefkonijnen!) hebben mij gevonden via folders die ik bij allerlei dumpwinkels en buitensportzaken heb uitgelegd.
Ik huur een terrein van een scouting groep in de buurt van Doldersum, ZW Drenthe. Wij zullen daar de Basis blijven geven tot en met 2009 (in mei van dat jaar de 25e Basiscursus trouwens).
Een chute (wat tegenwoordig geloof ik standaard uitrusting is voor elk bushcraft evenement) heb ik dan nog niet. Met een 3 poot en landbouwplastic knutsel ik een tipi in elkaar. Het is een vol programma als ik nu terugkijk, we sluiten af met een sauna. Geweldige week was t. Daan en Bill, 2 deelnemers die later ook nog in het team komen, gaan na die Basis door naar Engeland om alles wat ze geleerd hebben in de praktijk te brengen.

Er is een heel boek te schrijven over al die Basissen. We hangen allerlei herinneringen maar op aan de onderwerpen waar wij les in geven tijdens de week en daarna komen er vragen die we wel eens krijgen.

VUUR
IMG_3623Vuur is en blijft de basis van alles. Het doet wat met mensen. Vanaf het eerste moment wanneer iedereen elkaar ziet is er ook ‘het vuur’. 
De vuurboog is een belangrijke les tijdens de Basis. Iedereen maakt zelf een set en probeert daar vuur mee te maken. Het record staat op 20 minuten: het bos in met mes en zaag, snijden van de set, draaien, kool, bazen, vuur! Maar er zijn genoeg deelnemers die nooit een kool hebben gekregen. Soms lukt het door kleine details net niet.
Soms omdat de motivatie er niet is, en daar begint het toch mee. Vuur begint tussen je oren.
We hebben een week gehad met een landelijk stookverbod. Alles was ook echt kurkdroog. Vliegtuigen patrouilleerden door de lucht op zoek naar rookpluimpjes. Wij stoken die week geen vuur. We koken op gas. Maar toch, als we wel een korte les vuur doen, krijgen van de 12 deelnemers, 2 het niet voor elkaar om vuur te maken met lucifers en een krant!

P1070415Omgekeerd gebeurt het ook. Tijdens een warme week maakt iedereen gemakkelijk vuur. Dan gaat het regenen, we doen dezelfde les nog een keer. Nu in hetzelfde, maar natte bos. Bijna niemand lukt het nog om vuur te maken!
Maar er zijn veel en veel meer MOOIe ervaringen. De euforie, elke keer weer, als iemand vuur maakt met een vuurboog. En al die momenten als iemand zijn eigen vuur stookt. Tijdens een les ‘vuur’ of in het bos terwijl er een eigen potje gekookt wordt. Prachtig.

BIVAK
IMG_6407Tijdens de Basis hopen we dat mensen onder een zeil gaan slapen. In een tent lig je nog steeds binnen, afgesloten van alles om je heen. Dat is soms voor deelnemers al een stap. Daarnaast slapen we in zelfgebouwde shelters van natuurlijk materiaal. Die stap is nog veel groter voor velen. Terwijl het ook een prachtige ervaring is: zonder gereedschap het bos in en daar een wind- en waterdicht onderkomen maken.
Op een avond begint het heel hard te regenen. Deelnemers die nog in de chute zitten druipen af naar hun tent of zeil…veiligheid en vertrouwen! De volgende morgen komen mensen die wel in de hut hebben geslapen erachter dat het geregend heeft. Niks van gehoord (een hut dempt veel geluid) en droog geslapen. Echt waar, hutten kun je goed waterdicht krijgen.
Daan heeft een lean to gebouwd op zijn Basis. De laatste paar dagen wordt hij ‘s morgens gewekt door een winterkoning die hard fluitend op zijn dak de hut al claimt als mogelijke nestplek.
Marc zorgt dat ik ‘s nachts nog mijn bed uitmoet. Hij kan zijn bivak niet meer vinden! Een hut kan in het donker echt onzichtbaar worden. Hij is de plek al ver voorbij en zijn zaklantaarn houdt ermee op… Hij is er al licht door in paniek. Ik breng hem terug naar zijn a-frame. Alleen de ingang valt op doordat die als zwarte driehoek afsteekt in de nacht.
John loopt op de eerste avond de chute uit op weg naar zijn zeiltje. Opgehangen toen het nog licht was, maar nu, 2 uur later is het donker. Hij kan zijn zeil niet meer vinden en loopt terug naar de chute, de gloed van het vuur wijst de weg. Wil verder niemand wakker maken en slaapt naast het vuur.

Schermafbeelding 2015-06-02 om 22.04.03WATER
Een deel van het water halen we uit de natuur. Om in ieder geval te ervaren hoeveel werk het is. Zoeken, (graven), verzamelen, filteren, koken…
Soms is het dan weer handig als het regent. We hebben momenten gehad dat er een paar honderd liter naar benden komt in korte tijd. Met emmers op de hoeken van grote zeilen vangen we zoveel mogelijk op.

P1120629ETEN
We krijgen nogal eens de vraag van mensen (niet zozeer deelnemers) of we al het eten uit de natuur halen. Zo’n vraag zegt wel wat! Het is niet alleen het letterlijk verzamelen van al dat eten voor een hele groep. Het zou ook nog eens elke dag opnieuw moeten.
Het is daarnaast ook de kennis die je moet hebben: wat kun je eten? En dan ook nog eens: hoeveel energie en voedingsstoffen krijg ik er voor terug?
Eten verzamelen…daar komt heel wat meer bij kijken dan even een rondje lopen en hier en daar wat plukken. Tijdens de Basis eten we dan ook zeker niet elke dag uit de natuur. Dat is om al die reden van hierboven niet mogelijk. Wij kopen eten in. En tijdens ‘de plantendag’ kookt iedereen zijn eigen potje met zelf verzameld eten.
Ook wild halen we niet uit de natuur. We villen wild wat al dood is. Maar als ik tijdens een rit langs de weg een aangereden ree zie liggen neem ik hem mee. Het achterdeel is nog prima eetbaar en dat doen we dan ook.

IMG_0604

Tussen 2 Basiscursussen in, hebben reeën deze Amerikaanse eik gesnoeid. Middenin ‘ons’ kamp.

TRACKING
Als we later in de week met diersporen bezig gaan is het echt een openbaring voor velen dat ze al die tijd in het basiskamp al letterlijk over de sporen hebben gelopen. Vraatsporen van muis en ree. Een drol van een marter. De smidse van een specht…
“Hebben jullie al die sporen daar neergelegd?” De vraag was serieus bedoeld! 
Als je buiten bent, ben je nooit alleen. Je omgeving zit vol met dieren en ze laten allemaal sporen achter. Je bos komt tot leven als je bedenkt wat er om je heen allemaal gebeurt, ook al zie je geen enkel dier!

WAAROM DE OPDRACHTEN?
Instructie is leuk, maar wij hangen aan bijna alle lessen een opdracht. Op die manier gaat iedereen er zelf mee aan de slag. Wordt ‘luisteren’ echt zelf doen, met je handen. Pas dan maak je je allerlei technieken echt eigen.
Maar, in de jaren zijn we gaan minderen. Deelnemers kregen het (blijkbaar) niet meer voor elkaar allemaal. 25 planten verzamelen met naam en gebruik, 10 meter koord van brandnetel, een strik maken, 5 verschillende sporen zoeken, de hele week koffie en thee zetten met water uit de natuur… Als dit voor jou als oud-cursist onbekend klinkt weet je wat je ‘vroeger’ ook allemaal nog moest doen tijdens de week.

P1120717PROBEER MAAR!
We krijgen enorm veel vragen op een Basis. “Hoe moet dat”, “Werkt dit beter dan dat?”, “En als je nou…?”, “Brandt dit goed?”. “Kun je dit als tondel gebruiken?”
Vragen moet je blijven stellen, maar vooral aan jezelf en meestal kun je zelf het antwoord ook vinden. In het huidige google tijdperk (type een vraag en je krijgt antwoord) is dat voor sommigen even wennen. Want vaak geven wij als antwoord ons beroemde en beruchte “Probeer maar!”
Dat klinkt zo gemakkelijk, maar het is echt heel serieus bedoeld. Een MOOI voorbeeld wat ik al vaak heb gegeven: Op een Basis komt iemand naar mij toe met 2 balkjes in zijn hand en vraagt aan mij: ”René, dit is toch dennehout en dit is eik he?” Op beide vragen zeg ik ja. Maar dan komt de 2e vraag: “Welke brandt nou beter?” Ik wijs naar het vuur en zeg: “Probeer maar”
Als ik had gezegd dat eik beter brandt, heb je niks geleerd. En je bent het misschien over een jaar al weer vergeten. Door die balken zelf in het vuur te leggen en het uit te proberen… dan heb je zelf uitgevonden dat x langer brandt. Dan weet je het na 10 jaar nog.
Hendrik maakt na afloop van zijn Basis een dropbox aan voor alle fotos. Het wachtwoord is ‘probeer maar’.

WIE KOMEN ER OP CURSUS?
Eigenlijk iedereen is wat achtergrond betreft wel geweest. Van cassiere tot advocaat. Docent tot interim manager. De nodige mensen uit de IT. Maar ook instructeurs van de Luchtmacht survival school komen bij ons om te leren. Ook dit jaar gaan er weer een aantal mee.
P1010199WAT IS DE VERHOUDING MAN / VROUW
Op bijna al onze cursussen is de verhouding vrouw/man zo 1 tot 3 a 4. Dat is in al die jaren zo gebleven. En zal ook altijd wel zo blijven.

WAT IS DE MOTIVATIE VAN DEELNEMERS OM EEN BASIS TE VOLGEN?
Dat verschilt enorm.
In 2012 hadden we iemand die kwam omdat de wereld in december zou vergaan. Hij wilde zich voorbereiden op die tijd.
We hebben een paar deelnemers gehad die Santiago wilden gaan lopen en minder mee wilden nemen.
Soms komt er iemand met heel gericht het doel: ”Ik wil bij jullie de solo doen”. Bijzonder is dat we hen vaak niet terug zien op een solo, maar vaak juist degene die niet noemt dat de solo het doel is!
Meestal komen mensen omdat ze graag buiten zijn en meer willen leren. Anders op vakantie willen en meer van de natuur willen genieten. Omdat ze nieuwsgierig zijn wat er buiten allemaal kan. Omdat ze een tegenhang zoeken voor hun drukke leven in de stad.
Omdat ze al die programma’s op TV hebben gezien en het nu zelf eens echt willen doen.

IMG_2618KUN JE WAT BIJZONDERE SITUATIES NOEMEN
We zitten nog in de bossen bij Doldersum. In de bagagelijst staat dat je iets mee moet nemen tegen de muggen. “Onzin” denkt Wesley en hij komt zo opdagen. De 1e avond wordt hij al flink gestoken en zit onder de bulten. Verbaasd komt hij de chute in:  “Muggen zitten toch alleen bij het water?”
Peter komt aan in t shirt en windjack: “Want het wordt de hele week MOOI weer zeiden ze op het nieuws” – het wordt een eerste koude avond.
2 deelnemers komen opdagen met een kleine rugzak. Zij gaan er vanuit dat we elke dag (grote) afstanden gaan lopen en onderweg het een en ander uitgelegd krijgen enz. Je opgeven voor een volle week en geen idee hebben wat je gaat doen…
Lori komt op de Basis. Ze heeft als doel om ooit zelfstandig lange bergtochten te maken en wil buiten volledig voor zichzelf kunnen zorgen. Als ik haar op de eerste avond opzoek terwijl iedereen een zeil aan het ophangen is, staat ze in het bos. Tassen om haar heen, touw in de hand. “Lukt het?’ vraag ik. “Ik heb geen ideeeee wat ik moet doen”

WELKE MOOIE MOMENTEN BLIJVEN JE BIJ
We lachen wat af op veel cursussen! Dus daar hebben wij veel MOOIe herinneringen aan over gehouden.
Al de verhalen van iedereen! 
Maar ook wat een week buiten met je kan doen. Het komt zeker niet elke Basis voor, maar het is ook niet vreemd als er iemand zit te huilen bij zijn eigen zelfgemaakte vuurtje. Mooie momenten zijn dat!
Bos en vuur maken wat los!

IMG_2244

Tijdens een fikse storm worden de bungees aan het lesplekzeil compleet uit verband getrokken!

DSC01318

Af en toe moesten we naar een huisarts om een snijwond te laten hechten. Bijna altijd in de linkerhand; de meeste mensen zijn rechtshandig.

HET WEER?
We hebben zo’n beetje alle weertypen wel meegemaakt in al die jaren, terwijl de Basis toch echt in de periode mei-augustus wordt gegeven. Nachtvorst, regen, keiharde wind, droogte. Hitte. Tijdens een week regent het zo hard dat er 2 stromen water de chute in lopen. Het vuur gaat sissend uit en de volgende morgen kun je aan de brokken houtskool zien tot waar het water heeft gestroomd.
In het algemeen hebben we eigenlijk altijd goed weer. De enkele Basis (2014-1 was er zo een) waar we dagenlang regen hebben zijn echt uitzonderingen.

ONGELUKKEN?
Die zijn gelukkig heel erg weinig voorgekomen. Ook door onze regels over bijvoorbeeld mesgebruik. Hier en daar een pleister plakken en soms moesten we naar een huisarts voor een hechting.

Steenmatter1

BIJZONDERE DIEREN?
IMG_4961_2Tijdens een sporen wandeling zie ik een hele MOOIe vlinder op een struik zitten en loop er naar toe. Deelnemers volgen. Dan roept de 4e in de rij: “Kijk hier!” We zijn over een reekalf gestapt, daar weggelegd door haar moeder. Prachtig. Wat een camouflage! Foto’s gemaakt en weg.
In een grote stapel boomstammen ontdekken we een nest steenmarters. Er zitten 3 of 4 jongen in. Als we in de ‘tunnel’ schijnen met een zaklantaarn zien we hun kleine ogen oplichten. 
Op de 50e Basis zien we ook zoiets: een steenmarter heeft net zo’n stapel boomstammen uitgekozen als onderkomen. We kunnen hem MOOI bekijken als we er overdag langskomen (foto hierboven – Tijs).
We laten vaak een 4-persoonshut staan om te kijken hoelang die het volhoudt. Als we in de winter langskomen, staan er in de sneeuw prenten van een vos. We volgen hem tot in de hut. Mooi verhaal.
Op een Basis loopt er in de buurt (ver weg van huizen!) ineenkeer een haan in het bos te kraaien! Hij houdt het niet lang vol. Na een paar dagen vinden we een berg veren en een poot terug. Geplukt door -denk ik- een havik.
Leon is een specialist in reptielen en amfibieën. We zien op cursussen regelmatig hagedissen of soms een slang. Maar tijdens zijn week zien we bijna alles: ringslangen, hagedissen, hazelwormen en salamanders. Hij weet ze overal te vinden.

ZIJN ER WEL EENS UITVALLERS
Ja. Niet vaak, maar het komt voor. Heel af en toe wordt er iemand ziek, die dan beter thuis kan uitzieken. Maar andere uitvallers hebben we ook. Een vader met 3 zonen heeft de verkeerde keus gemaakt. Ze gaan eerder naar huis. 2x hebben we mensen met psychische problemen gehad, zij moesten ook echt het bos uit.
Iemand heeft zich in de datum vergist. Ik bel hem op als we willen beginnen: “Begint het vandaag? Ik dacht volgende week!”
P1010166WAAR KOMEN JULLIE TEAMLEDEN VANDAAN?
Ze hebben in ieder geval allemaal de Basiscursus gevolgd. En altijd de Over-Leven, omdat ze die motivatie in zich hebben. Dat zijn een paar van de dingen waar wij op letten voor iemand bij het team komt.

FEEDBACK
In de afgelopen jaren hebben we veel MOOIe commentaren gehad. Een greep uit de stapel. Vanwege privacy noemen we alleen de voornamen.
“Ben ondertussen toch grotendeels weer geland. Hoewel een deel van mijn huis
nog bezaaid ligt met drogend tondel, mijn keuken gister blauw stond van de
rook uit het blikje waarin ik katoen verkoolde, mijn bushjas nog steeds zijn
vislucht hangt uit te wasemen (terwijl ik hem toch echt heb gewassen), en ik
opeens heel veel (distel)tondel kan vinden nu ik de enige ben in dit
tondel-jacht-gebied. Kortom, de week is voorbij, maar het leeft nog ergens
voort…” Anke 2007-2
IMG_4077“Nu thuisgekomen besef ik pas dat het heel bijzonder is om 1 week lang alleen maar in de natuur te hebben doorgebracht. Het heeft me weer erg goed gedaan.
Verder kan ik niet meer langs een plant of een boom lopen zonder er goed naar gekeken te hebben en de schoonheid ervan te hebben bewonderd, waar ik er voorheen gewoon langsliep. Bedankt dat je via de basiscursis dat gevoel bij mij hebt weten los te maken”.
Arno Basis 2008-2

“Na het volgen van de basis cursus in juni ben ik bijna niet meer het bos uit te slaan.
Ben veel aan het oefenen (vuurboog!!!) leren en aan het ontdekken”. Dennis 2008-3

IMG_0655“Hoogtepunt, eigenlijk de hele week. Het ging er in als een grote brok chocola! Maar na het koken op eigen vuur in het bos op de laatste dag besefte ik me op de terugweg dat ik het bos echt veel meer was gaan zien als de plek waar ik materialen kon halen. Ik snapte veel meer wat wat was, wat ik er aan had. Ik voelde me veel meer onderdeel van de natuur en in connectie er mee.. Klinkt zweverig, maar het komt er op neer dat ik me veel meer thuis voelde als in het begin”. Jasper Basis 2010-3

2015
Eind mei is t dan zover. De 50e Basiscursus!
Inmiddels zitten we (sinds 2010) in de boswachterij Gees. Om een bos te ervaren moet je er middenin zitten. En zo zitten we daar ook. Middenin een groot en uitgestrekt bosgebied.
Met dank aan Staatsbosbeheer die dat allemaal mogelijk maakt!
P1010222

WIJ, TOEN EN NU
Al die Basiscursussen helpen wij mensen verder om buiten hun thuis te maken. Maar zelf hebben wij door die 50 weken (en al die andere cursussen door de jaren heen) ook heel veel bijgeleerd. Niet alleen hoe je cursus geeft, maar ook hoe wij buiten nog veel meer thuis zijn geraakt. De 51e, die volgende week begint (8 t/m 15 juni 2015) zullen we dan ook weer anders geven en beleven.



Reacties op dit artikel:
  1. EXTRA (René) schreef:

    We horen graag jullie reacties! Dingen die je zijn bijgebleven, wat het betekende die week in het bos.

  2. Jacques van der kraan schreef:

    Van Harte en op naar nr 100, dagelijks kijk ik naar de groepsfoto’s van Basis, Vervolg en Kano expeditie in Polen. Blijven mooie ervaringen waar ik met heel veel plezier aan terug denk. Dankzij jullie heeft het en naam gekregen voor mij en een belangrijke plaats in mijn leven. Mijn dank daarvoor.

    • EXTRA (René) schreef:

      Mooi Jacques! Echt leuk om te lezen en weten. Ik heb alle groepsfotos in een boek, maar daar blader ik ook regelmatig doorheen.

  3. Philip Schellens schreef:

    Mooi verhaal! Door bij jullie de basiscursus te volgen in 2011 hebben jullie een snaar geraakt die nog dagelijks geraakt wordt doordat ik een bedrijfje begonnen. Bedankt voor de inspiratie die jullie zoveel mensen geven!

  4. Madeleine schreef:

    Wow. Wat mooi om te lezen aan de vooravond van mijn eerste basiscursus… morgenochtend inpakken. Grote rugzak (check), basha (check) in ieder geval al op de lijst. En van die muggen.. ga ik nu ook maar heul serieus nemen haha. Het voelt bijna als een eer om met de 50e editie mee te doen! Tot morgen.

  5. Gebert Jenniskens schreef:

    Heb mijn basis tot aan de solo gevolgd bij Extra.
    Het heeft mijn denken en doen in het bos voor het leven verandert.
    Ook in het dagelijkse leven is daar veel van terug te vinden.
    Bedankt voor alle kennis en mooie momenten die ik heb mogen beleven bij jullie.
    Thx Rene, Beke en jullie ondersteunend team.
    Ook bedankt aan de mensen die het met mij beleeft hebben tijdens de cursussen.

    • EXTRA (René) schreef:

      Heel mooi Gebert, jij ook bedankt natuurlijk! We hebben je zien groeien in dat bos. Die mooie momenten hebben wij ook. En ‘die grijns’ tijdens je SOLO op het pad naar de zee is er maar een van.

  6. Bill Jonker schreef:

    Leuk om dit te lezen René. Heb de basis als zeer leerzaam ervaren. Jullie brachten mij op een praktische, participerende manier in aanraking met natuur. Ik vind dat nog steeds erg waardevol.