TRACKING IN GROTTEN
Deze blog is geschreven nav een TV uitzending (‘Footprints into the past’) en een publikatie in het Duitse blad GEO (06/2015)
Volgens mij heeft iedereen wel eens van de grotten van Lascaux gehoord, wereldberoemd vanwege de vele grottekeningen, ooit door onze verre voorouders daar op de wanden geschilderd. Er zijn veel van dit soort grotten en er worden zo nu en dan nog steeds weer nieuwe ontdekt. We hebben het dan over grotten uit de laatste ijstijd, 17.000 jaar geleden!
Het zijn niet alleen tekeningen die in de grotten zijn achtergebleven, er zijn ook letterlijk mensensporen gevonden; voetafdrukken die in de bodem staan afgedrukt. Van wie zijn ze, wat hebben ze gedaan, waarom, wanneer? Los van al die prachtige tekeningen en schilderijen (wie maakte ze en waarom) zijn er dus genoeg andere vragen die blijven hangen.
Met dat idee zijn 2 Duitsers aan de slag gegaan; Tilman Lenssen-Erz (Archeoloog) en Andreas Pastoors (Neanderthal museum). Ook zij zijn geinteresseerd in sporen, maar kwamen niet echt verder met de afdrukken die zij hebben onderzocht in de grotten. Het blijft bij speculeren.
Daarom hebben zij contact gezocht met sporenlezers die een grote naam hebben: Bosjesmannen.
Links Pastoors, uiterst rechts Lenssen-Erz. Daartussen Franse archeologen en de eigenaar van een van de grotten. Op de voorgrond de 3 trackers!
Het is zomer 2013
3 Bosjesmannen komen aan in het zuiden van Frankrijk en worden in de grotten rondgeleid. Wat zien zij in alle achtergelaten prenten? Het bijzondere van de bosjesmannen is dat zij uitvoerig in overleg gaan. Er is geen competitie, of een opkijken-naar de oudste tracker. Ieder geeft zijn mening en verteld wat hij ziet.
En, heel interessant: een bosjesman kent geen ‘misschien’. Een spoor is of van een kudu, of niet. Maar het is niet “misschien een kudu”. Als een bosjesman er niet uitkomt, dan is het antwoord: ”Ik weet het niet” of hij zwijgt.
De 3 trackers bespreken elke vondst net zolang tot ze er gezamenlijk een eenduidig en zeker antwoord op hebben gevonden.
Zo werken ze in vier verschillende grotten. En dit zijn de resultaten van wat zij lezen of anders zagen:
Fontanet
In die grot staat een voetafdruk die tot die tijd voor een mens uit de ijstijd was gehouden, met een vorm van schoenen aan.
Maar de trackers wijzen op de vage afdrukken van tenen die er wel staan. Deze ijstijd mens was dus toch blootvoets.
Er werd namelijk lange tijd vanuit gegaan dat ijstijdmensen al kleding (schoenen) hadden en deze dus zelf konden maken.
Tuc d’Audobert
In deze grot is een hele serie prenten gevonden. De trackers herkennen 2 verschillende afdrukken: een van een volwassen man en een jonge jongen. Beide hebben leem heen en weer gedragen van een kamer in de grot naar een volgende. In deze tweede kamer zijn 2 prachtige steppenbisons in 3D geboetseerd van die klei! De prenten zijn extra bijzonder omdat beide mannen op hun hakken hebben gelopen. Een verklaring hebben de bosjesmannen er ook niet voor. Misschien hebben zij het gedaan om hun bijzondere werk anoniem te houden? Als alleen de hakken afdrukken, dan is een voet niet meer ‘op naam te brengen’.
Niaux
Totdat de trackers er komen kijken is men ervan uit gegaan dat er meerdere mensen een soort heilige dans hebben uitgevoerd. De trackers zien iets heel anders: het zijn de prenten van een en dezelfde persoon: een ± 14 jarig meisje die daar alleen en rechtop heeft rondgelopen. Daarbij wezen ze er nog op dat er naast slechts 7 rechtse, wel 11 linker afdrukken staan.
Wat verder vreemd is, is de hoogte van het plafond. Met maar 95 cm is er te weinig ruimte om rechtop te lopen. Is het plafond in de loop van duizenden jaren langzaam omlaag gekomen?
Pech Merle
Totnutoe werd aangenomen dat er een vrouw en kind hadden gelopen. De trackers vinden de prenten van 5 verschillende personen.
Geinspireerd door deze verhalen maakt regiseusse Sylvia Strasser er een documentaire van met de titel: “ Footprints into the past”
Met deze film maken de beide Duitsers samen met de 3 trackers een 4 weken lange tour door Namibie en Botswana langs allerlei nederzettingen waar nog Bosjesmannen wonen. Ze laten de film overal zien.
Tijdens een van deze filmvoorstellingen spreekt Lenssen-Erz de bosjesmannen toe:
“Bij tracking gaat het niet alleen om de prenten. Het is zoveel meer dan dat. Een tracker moet weten hoe een dier zich gedraagt. Hij moet weten wanneer het slaapt, aanvalt, wanneer het eet. Hij moet weten wanneer de plant groeit die het dier eet en dus moet hij ook alle planten kennen. Hij moet de bodem kennen, moet weten hoe een spoor in zand eruit ziet, op stenen, of in modder. Hij moet het weer in de gaten houden. De zon, de wind, de regen en het wisselen van de seizoenen. Dat alles bij elkaar maakt een tracker tot tracker. En dat is een heel modern wereldbeeld.
Ik vraag jullie: Zijn jullie je er eigenlijk van bewust hoeveel jullie weten? Daarom zijn wij jullie dankbaar voor jullie kennis. Jullie als gemeenschap zijn verantwoordelijk voor deze kennis. Stuur jullie kinderen naar school, maar leer ze ook dat, wat ze op school nooit zullen leren.”
Dan ontwaken de jagers. Ze beginnen te vertellen. Hoe het spoor van een koedoe afhankelijk van het seizoen kan veranderen en dat zijn poten kleiner worden naarmate hij ouder wordt. Dat een oryx zich pas ‘s nachts verplaatst als de maan opkomt. En dat sporen in het algemeen over hun leeftijd kunnen liegen, net zoals mensen. En ze vertellen verder totdat het vuur bijna dooft en hun gezichten opgaan in het duister van de nacht.
Lenssen-Erz heeft nog een bijbedoeling.
“Wij proberen het idee te verspreiden dat sporenlezen een complexe vorm, een netwerk van kennis is. Een sporenlezer denkt in systemen en daarin is hij moderner dan de westerse mens, die de dingen nog in losse delen van elkaar leert”.
Het is in feite hetzelfde wat Louis Liebenberg al schrijft in zijn boek: ‘Tracking and the origin of science’. Volgens Louis is tracking veel meer dan alleen het lezen en herkennen van die ene prent. Het is een hele manier van denken die daar aan vast gekoppeld zit. Volgens hem is (lang geleden bij de eerste jager-verzamelaars) het wetenschappelijk denken van mensen ontstaan.
Het was een erg leuk toeval om deze 3 bosjesmannen tijdens onze tour in Januari 2016 in het veld te ontmoeten. Zij vertelden ons dat er nieuwe plannen zijn om nog andere grotten te bezoeken, wie weet nog in de zomer van 2016. Ik ben erg benieuwd naar hun volgende uitkomsten!
Van links naar rechts Tsamkxao Ciqae (‘small boy’), !Ui Thao en !Ui Kxunta.
De beide !Ui hebben meegedaan met de cybertracker eval van Louis (andere blog) en met !Ui Kxunta zijn wij nog een morgen op stap geweest om een koedoe te trailen. Een prachtige ervaring om met deze vakman op stap te gaan.
Waarom deze blog?
Natuurlijk is het erg interessant wat de bosjesmannen zelf aan nieuwe dingen hebben gevonden in die grotten. Maar nog veel interessanter en belangrijker vind ik dat hun kennis gewaardeerd- en hoog ingeschat wordt.
En dat er een inzicht komt in hun manier om naar sporen te kijken. Lenssen-Erz en Pastoors hebben alle gesprekken opgenomen en die worden vertaald om op die manier hun manieren van overleg en het bespreken van de vondsten duidelijk te krijgen. Wordt vervolgd!
En los daarvan: de ‘3D bisons’ waren voor mij volledig nieuw. Ze zijn groot (een is 50 kilo!) en prachtig gemaakt. Een aantal jaren geleden is er nog een nieuwe grot ontdekt met tekeningen. Het MOOIe daaraan is dat de tekeningen zijn aangepast aan de vorm van de wand, uitstulpingen zijn spiermassa’s enz. Met flakkerende vlam bekeken, lijken de dieren te bewegen. Kunstenaars uit de ijstijd.
De uitzending ‘Footprints into the past’ heb ik nog niet compleet kunnen vinden, er is wel een soort interview op YouTube te vinden met wat beelden (Duits talig):
De site www.trackingincaves.de werkte niet toen ik hem opzocht. Misschien nu inmiddels wel.
Vanwege het enorme aantal spams kun je helaas geen reactie achterlaten op deze blog. Wil je wel graag reageren, leuk! Stuur dan een email naar info (ad) extrabushcraft punt nl
