BLOG EXTRA | Maak buiten je thuis!

HEMELGEITEN en WITTE BEVERS


HEMELGEITEN en WITTE BEVERS
Eerste expeditie Belarus, april 2017.

Nadat we zelf vorig jaar in Mei het gebied hebben verkend zijn we dit jaar terug met een volle groep. April, een maand eerder, om de muggen voor te zijn en omdat het bos nog open is (weinig blad) en je dus veel meer kans hebt om wild te zien.

Na een uitvoerige test van mijn paspoort (vergrootglazen, UV lampen, gefronste voorhoofden en een hogere chef komen eraan te pas; er zit namelijk een kreuk in de kaft) kom ook ik door de douane en stappen we in 3 Lada’s 4×4 richting Naliboki. De expeditie is begonnen!

De eerste morgen is het nog een beetje landen, doen we kalm aan en krijgen we van Vadim een lezing over het bijzondere gebied.
Daarna gaan we op stap voor “een short walk”. Het wordt al een aardig lange trip met een eerste kennismaking van de bossen daar en Vadim’s begrip van ‘a short walk’: 5 uur wandelen!
Een goed begin zijn in ieder geval de wolvendrollen en verse lynx prenten in een strook met zand.

Verse lynx prent.

Wolvenpoep.

Na afloop rijden we nog naar een aantal lokaties waar hij ons graag wisenten wil laten zien, maar de velden zijn leeg op een enkele geweistang na. Ook later in de 10 dagen zullen we geen wisenten zien. Wel hun sporen.

De volgende morgen gaat de wekker om half 5. En zo zullen er meer ochtenden beginnen. We maken lange dagen. Vroeg eruit, laat terug. Eten om 10 uur ’s avonds en weer door.
Vlakbij het fieldstation staat een eland midden op de weg. In een paar stappen is hij een brede sloot over en staat ons in een dood berkenbos nog aan te kijken. Op een open veld staat een groep edelherten. Op grote afstand gaan ze er al vandoor. Die hebben duidelijk slechte associaties met autos. Een groepje reeën verderop gaat gewoon door met grazen namelijk. Deze dag zetten we onze wildcameras, we hebben er in totaal 7 bij ons. We vinden de eerste schedels van zwijn en bever.

Lunchen doen we onderweg, een loeivuur met gefrituurde eieren in dit geval. Meteen als we aankomen pakt een visser zijn spullen in en gaat er op zijn houtje-touwtje brommer vandoor. Wit Russen zijn niet zo ‘van het contact’. We lopen een ander bos in, prachtige oude elzen met een ondergroei van hazelaars en een groene plantenlaag als tapijt. Uiteindelijk komen we in een chaos van omgevallen sparren uit bij een wolven nest van afgelopen jaar; een eenvoudig kommetje onder een stam. Hoe vind je zoiets?? In de buurt zijn dan altijd meerdere nestplekken. Vadim’s theorie is dat wolven hun pups regelmatig verslepen om de “accumulation of mosquitos” tegen te gaan. Arme pups, van vorig jaar weten we hoe erg het hier kan zijn met die muggen. En wij zijn buiten wel wat gewend!
1 auto rijdt al terug met een aantal deelnemers (moe en/of eerste blaren). Met de anderen gaan we naar een 3e bos. Ooit in de jaren ’60 door de Soviets gekapt. Een aantal fikse eiken laten zien hoe het eruit had kunnen zien… We zien de eerste restanten van partizanenhutten, Later komen we er nog meer tegen. Aan de voet van een hazelaar een nest van een hazelhoen. Een serie eieren in een kommetje van dor blad. Prachtig. In een dichte begroeiing vinden we een zwijnennest van riet en gras. Op de oever van een (ook door de Soviets gegraven) kanaal veel prenten van otter en bosruiters. Leuk om te zien dat het kanaal al weer zelf aan het meanderen is geslagen. Over 20 jaar is de rechte loop helemaal verdwenen denk ik.
Een van de laatste cameras zetten we bij een oude houten brug. In een strook zand vlakbij vinden we een prent van wolf en lynx! Samen op 1 foto. Zo’n land is dit.
Een paartje kraanvogel toetert met die prachtige echo in de bossen erachter als afsluiting van de eerste volle dag buiten. Terug in het fieldstation gaan we aan de warme hap. Alle houtkachels branden en die in de sauna ook. Echt heerlijk thuiskomen na een dag sjouwen. Allemaal het werk van Ira 2!

KAYAKKEN
Terwijl we op de 2e lading autos met deelnemers wachten is er al genoeg te beleven. Heel veel poep van elanden, hier hebben ze veel gestaan, de afgelopen winter. En hier zou ik daarom naar geweien gaan zoeken. Het is een van de weinige redenen voor lokale mensen om het bos in te gaan. Je gaat naar een bos om bessen of paddestoelen te plukken. Of geweien te zoeken; elke roebel is er een!
Het is fris op t water en na ontelbaar veel bochten gaan we aan land.
Alweer een loeivuur in de categorie LEO. Nu wel met een bijkomend voordeel: een natte broek drogen. Niet iedereen houdt het droog deze week.
Door alle moerassen, waterpartijen en wiebelige boomstammen over kanalen zijn ook de rubber laarzen niet altijd hoog genoeg.

Vanaf de lunchplek gaan we op stap door een ruig gebied. Vadim heeft er 2 cameras staan bij bomen die over een kanaal zijn gevallen. Op beide staan prachtige opnames van wolf en lynx. Op een andere wasbeerhonden, Amerikaanse nerts, bever, otter en boommarter. Een aantal ziet die laatste zelfs nog zwemmend voorbijkomen!
Ik vind er nog een zwijnenschedel XL. Wat een tanden! De meeste schedels die we vinden liggen los (dus geen enkel ander bot in de buurt). Volgens Vadim lopen wolven met schedels en grote botten rond en laten ze dan willekeurig ergens liggen. Een soort van “trofee…kijk mij eens?” gedrag. We vinden ook meerdere stroken plastic en zelfs een rubberlaars, de tanden en kiezen staan erin. Zelfde reden.

Zwijnenschedel XL, met nog bijna alle tanden.

Wolvenspeelgoed: je ziet de tanden er nog in staan.

De beverburchten die we zien zijn allemaal gebouwd tegen een grote, vaak alleenstaande, els aan. Mooie aanpassing van de bevers. Zij gebruiken het wortelstelstel van de els als extra bescherming voor hun nest tegen wolven! Fantastisch hoe alles hier op elkaar reageert en zich aanpast.

Op de plek waar we met de kayaks worden opgehaald heeft Michel zijn ‘lucky day’: een wolf steekt het zandpad waar we op staan over en hij kijkt als enige net die kant op!
We lopen er meteen heen en zien de verse sporen in het zand staan. ‘Gewoon’ overdag een wolf zien! Zo’n land is dit!

 

GESCHIEDENIS
Als ik dit schrijf heb ik net een artikel gelezen van het Drentse landschap. Daarin wordt beschreven hoe een keuterboerderij helemaal is gerestaureerd, geschikt is gemaakt voor moderne bewoning en tegelijk als historisch erfstuk bewaard is gebleven.
Dat is in Wit Rusland wel anders… De geschiedenis ligt hier voor het oprapen en tegelijk verdwijnt het voor je ogen. Na een tocht waarbij we stukken door een moerasbos ploegen komen we uit bij een open stuk met een verlaten boerderij. De geschiedenis van deze lokatie gaat terug tot in de middeleeuwen! In de oorlog is alles hier door de Duitsers platgebrand (‘operation Hermann’). De familie die hier toen woonde vluchtte de bossen in en woonde onder hele primitieve omstandigheden in een half ingegraven hut. Een aantal kinderen en de vrouw overleven het niet. Na de oorlog wordt er alsnog een klein huis gebouwd op de oude lokatie. In de winter stond de koe binnen in de eenkamerwoning… Vorig jaar hebben Beke en ik die woning nog intact gezien, inmiddels is de zolder al ingestort. Het later gebouwde – en nu verlaten- woonhuis maakt op iedereen grote indruk. Alles is er nog. Het is een kwestie van tijd dat ook hier de boel verrot en instort. Niks historisch erfgoed.

Elandkadaver.

Elandhoef.

We lopen verder op een soort eiland, ingesloten door 2 kanalen. Echt prachtige oude eikenbossen met lindes, hazelaar en een vloer van bosanemonen. Ik kan hier uren rondsjouwen. Vadim laat ons een territorium markering zien van bevers. Leuk om te zien, ik kende het zo niet.
Na een aantal evenwichtskunstjes over omgevallen bomen komen we meerdere elandkadavers tegen. Niet meer dan indrukwekkend grote geraamtes, maar toch. Ik ben blij met de voeten die nog ‘heel’ zijn, die heb ik nodig voor ons prentenboek. Toch nog even met werk bezig 😉

 

Oerbos.

Ooivarskolonie op een meer dan 400 jaar oude eik.

OERBOS en OOIEVAARSFLAT
Na een lange rit over een vrij nieuw aangelegde weg parkeren we de autos op een groot veld. Plan was om dit te ontwateren voor de landbouw, maar het mislukte door de watermanagement kunsten van de bevers. Nu is het daardoor een groot nat grasland. Een paradijs voor o.a. watersnippen, die mekkerend hun baltsvluchten uitvoeren boven ons in de lucht: ‘hemelgeiten’.
Onderweg trouwens veel wolvendrollen op de nieuwe weg, vooral bij de zijwegen.
We sjouwen door dit natte gebied op weg naar een restant oerbos. In een van de wilgen zit een klapekster. In de lucht buitelen 2 schreeuwarenden om elkaar heen. In een paar tellen is de Russische opblaasboot klaar en pendelt iedereen naar de overkant. Het oerbos is fantastisch. Grillige eiken, waarvan er ook een flink aantal horizontaal ligt.
We sluiten de dag af met een bezoek aan een oude houten brug die zijn beste tijd gehad heeft. Daarna nog naar een klein dorp waar aan de rand, in mega eiken, enorme ooievaarsnesten zitten.
2 hoppen laten zich goed bekijken terwijl ze in het gras naar voedsel zoeken.
Dan, als we op een zandweg door het bos rijden, stopt de voorste auto. Iedereen eruit. Een lynx! Een lynx zit midden overdag op de weg terwijl er 3 autos aan komen!! Een aantal deelnemers heeft geluk. Zo’n land is dit!

MORTIEREN en WISENTEN
Een vroege start weer. 6 uur gaan we vanaf het fieldstation op stap met als doel wisenten spotten. We vinden er een, een compleet kaalgevreten kadaver. De weg ernaartoe is weer fraai en heel afwisselend. Elzen-moerasbossen, rietvelden, een coulissenlandschap met mislukte akkerbouw. Kanalen, beverdammen, omgevallen bomen, veenmos en zandpaden. Het ene wisselt snel met het andere. Struinen en sjouwen. In een bos met hoge heuvels hebben Wit Russische partizanen ooit hun dorp gebouwd. Wat nog zichtbaar is zijn grote kuilen, waar de hutten (half ingegraven) hebben gestaan. Voor de deur van een ervan ligt een stapel mortiergranaten, de ontsteking is er gelukkig wel uit…

En zo staan we ineenkeer aan een groot rietland en ondergelopen veenweide gebied. Een roerdomp ‘hoempt’. Een deel van de groep rijdt terug met 2 autos. 2 van de achterblijvers gaan zwemmen in een klein meertje. Twee witte bevers.
’s Avonds gaan we wildkijken. Na afloop eten we en voor je het weet is het 11 uur. 4 deelnemers slapen ergens in hun eentje buiten.

 

A SERIES OF SHORT WALKS
Vadim laat ons een aantal wolfdens zien. Wolven werpen hun jongen op allerlei plekken’ soms in een uitgegraven vossenhol. Maar we zien ook een holle ruimte in de voet van een els, of niets meer dan een kommetje in de open lucht onder een enkele kleine spar.
Behalve strakblauwe luchten krijgen we ook nog een bui met hagel over ons heen.

De 2e short walk is langs de oever van de Berezina, een brede rivier die door het landschap kronkelt. Er staan grote eiken en er hangt een knoflook walm van alle daslook. Wij staan aan de Russische kant, aan de overkant zaten de Duitsers. We hebben het dan over WO I. Hier was de frontlinie, de loopgraven zijn nog te herkennen! Bijzonder.

De 3e tour is naar een ex-kaalkap gebied. Hier staat een grote stronk van een omgevallen spar. Vadim heeft ons foto’s laten zien van een lynx die daar tegenaan markeert. Dat is niet echt bijzonder. Wel het gedrag van andere dieren op die markering, want er stond een wildcamera bij.
Een edelhert ruikt voorzichtig en gaat er in galop vandoor. Een eland is totaal niet geinteresseerd, want heeft ook niks te vrezen. Een wolf komt letterlijk schoorvoetend dichterbij met de oren in de nek en ruikt voorzichtig aan de markering.

Wolf en lynx hebben een bijzondere relatie. De wolf met zijn enorme kaken en spierkracht legt het vaak af tegen de veel kleinere lynx! Er zijn bewijzen van een lynx die hoogzwangere wolven heeft gedood.

De 4e tour gaat naar het bos waar de Bielsky brothers uiteindelijk terecht kwamen na hun vlucht dwars door de moerassen. Veel van de oorspronkelijke heuvels, eigenlijk eilanden in het enorme moerasgebied, zijn door de Soviets gedraineerd en gesloopt. Maar een klein deel is nog bewaard gebleven. Daar staan we nu. Wat je nog kunt zien zijn kuilen waar de hutten hebben gestaan en de loopgraven die de hutten verbonden.

Vadim weet heel veel van de geschiedenis van het hele gebied en zijn 3-delig boek is inmiddels af, terwijl andere nog op stapel staan. Onder andere een over de Wit-Russische partizanen, daar is nauwelijks iets over bekend en hun verhalen zijn een beetje ondergesneeuwd.

WILDCAMERA
Op de 10e en laatste dag halen we de cameras op die verspreid in het gebied staan. Op een van de plekken waar we eerder deze week een lunchvuur hadden, komen we een bijzonder spoor tegen. Het is een wolf die heeft gegraven- en liggen rollen in de as van ons vuur!? Zijn haren drukken in de rand van de vuurplek af. De reden van dit gedrag?
Met een lier, het nodige graafwerk en een knuppelbrug, krijgen we een van de Newas weer op het juiste spoor.
’s Avonds bekijken we het een en ander aan ‘vangsten’, van prachtige dagopnames met otters en vos, tot elanden, das en: wolf!

Naliboki… Veel ruige natuur, veel groot wild en zeker de sporen daarvan. Geschiedenis onder je voeten. Een prachtige tour was t.

Gezien/gehoord:
Watersnip, grijskopspecht, schreeuwarend, klapekster, raaf, bruine kiekendief, buizerd, ijsvogel, kraanvogel, brilduiker, auerhoen, hazelhoen, roerdomp, wintertaling, zomertaling, zwarte specht.
Bever, eland, wolf, lynx, haas, edelhert, ree, vos.

Niet gezien, wel sporen gevonden van:
Otter, wisent, rode eekhoorn, boommarter, wasbeerhond, das.

Op de wildcameras:
Otter, bever, eland, vos, das, wolf, lynx, Amerikaanse nerts en wasbeerhond.
Op ons YouTube kanaal kun je de opnames bekijken:
https://youtu.be/J_skYFllDbs

Vanwege het enorme aantal spams kun je helaas geen reactie achterlaten op deze blog. Wil je wel graag reageren, leuk! Stuur dan een email naar info (ad) extrabushcraft punt nl



Reacties op dit artikel:
  1. Roelof Manting schreef:

    Prachtig verhaal, lijkt me machtig om eens mee te maken.
    Vrgr Roelof Manting

  2. Sander schreef:

    Wow, wat een prachtige ervaring!